अनुभव

 २५ जून १९७५ ची ती  काळरात्र अजूनही डोळ्यांसमोरून जात नाही; कारण त्यादिवशी लोकशाहीचा अंत झाला होता. देशात आणिबाणी जाहीर झाली होती. सर्वत्र धरपकड सुरू होती. कोणत्याही कारणाशिवाय लोकांना जेलमध्ये  डांबण्यात येत होते. संघावर तर सरकारची वक्रदृष्टीच होती. संघाच्या माध्यमातून कुठंलेही काम करणाऱ्या लोकांना पकडण्यात येत होते. देशात अंदाधुंदी माजली होती. या सगळ्या प्रकाराची झळ आमच्या कुटुंबालाही पोहचली. माझे सासरे श्री. नारायणराव टेंभेकर यांना २६ ऑक्टोबरला सावनेर येथून पकडण्यात आले.

२५ जून, १९७५ रोजी मध्यरात्री आणीबाणी जाहीर झाली. लगेचच विरोधकांचे मोठ्या प्रमाणात अटक सत्रही सुरु झाले. आणीबाणीचा काळ म्हणजे भारतीय लोकशाहीच्या इतिहासातील काळे पान होय. व्यक्तिस्वातंत्र्यावर गदा आणणारा “मिसा” लागू झाला.

कोणतेही कारण अथवा अटक वॉरंट न दाखविता कॉंग्रेसविरोधी गटातील संघाच्या स्वयंसेवकांनाही अटक करून जेलमध्ये टाकू लागले.

पुणे जिल्हा कार्यवाह - प्रत्यक्ष अटक 21डिसेंबर 1975 ला झाली. तत्पूर्वी भूमिगत म्हणून कार्य केले. त्या वेळचा एक अनुभव. भूमिगत असताना लोणावळे येथे घरच्या मंडंळींना (पत्नी व 2 मुले) भेटीस बोलाविले. पोलिसांना मागोवा लागला. हे ओळखून इनामदार राजमाची पॉईंटकडे गेले. तेथेही पोलिसांचा पाठलाग. वेळ रात्रीची. पाऊस संततधार. रात्री एकदम दिवे गेले. पोलीस मागावर आहेत, हे ओळखताच बोरिवली गाडीने घरच्या मंडळींना तेथेच ठेवून पसार. जागोजागी पेटलेल्या कार्यकर्त्यांनी प्रसंग ओळखून दुसर्‍याकडून टॅक्सी मागविली व घरच्या मंडळींना योग्य स्थळी पोहोचवले.

• अनुभव - मी वयाच्या १० व्या वर्षापासून संघशाखेत नियमित (पूर्व भागात चंदगुप्त सायम शाखा) जात आहे. पूर्व भागात संघकार्य करणे, वाढवणे, घराघरात संघकार्य पोहोचवण्यासाठी सतत संपर्क वाढवणे. त्या काळात अतिशय कठीण काम होते कारण पूर्व भागात असणारी सामाजिक, राजकीय, आर्थिक परिस्थिती संघकार्याला कायम प्रतिकूल होती. संघविचार लोकात पटणे अशक्य होते. राजकीय विसंवाद लोकांमध्ये मोठ्या प्रमाणात होता. संघशाखा चालवणे म्हणजे, रोज भांडणे, मारामारी नित्याची. पण त्याच प्रतिकूल परिस्थितीमध्ये कार्य करण्याचा आनंद शब्दातीत असतो. अंगावर शहारे आणणारा असतो.